Ustawa o dostępności oraz przystosowanie budynków szkół i przedszkoli dla osób z niepełnosprawnościami. Dostępność oraz przystosowanie budynków użyteczności publicznej dla osób o szczególnych potrzebach jest tematem niezwykle istotnym i (co nas bardzo cieszy) głośniejszym w ostatnim czasie. Stało się tak za sprawą nałożenia (od 6.09.2021r.) obowiązku określania w umowie podczas składania zamówień publicznych rozwiązań lub usprawnień w zakresie dostępności architektonicznej, informacyjno-komunikacyjnej oraz cyfrowej dla osób o szczególnych potrzebach.
Mowa tu, o tak zwanym uniwersalnym projektowaniu oraz racjonalnym usprawnianiu – te działania mają na celu dostosowanie projektów budynków, które w możliwie największym stopniu, zapewnią osobom niepełnosprawnym możliwość wykonywania codziennych czynności na równi z innymi osobami.
W dalszej części artykułu zajmiemy się przybliżeniem głównych działań, które szkoły oraz placówki oświatowe są zobowiązane wdrożyć w celu poprawy dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Zacznijmy od rozróżnienia typów dostępności, a następnie omówimy w jaki sposób szkoły i przedszkola powinny je zapewnić.

• Dostępność architektoniczna – polega na swobodzie poruszania się po budynku osób o szczególnych potrzebach, znaczną uwagę poświęcając miejscom takim jak windy, schody, korytarze oraz ciągi piesze w budynku.
• Dostępność informacyjno-komunikacyjna – ma na celu dostarczenie informacji o danym budynku w różnych formach osobom z dysfunkcjami oraz umożliwienie komunikowania się tym osobom z pracownikami placówek.
• Dostępność cyfrowa – dotyczy wprowadzenia usprawnień na stronach internetowych i w aplikacjach mobilnych placówek.

W celu zapewnienia osobom o szczególnych potrzebach dostępności, każda placówka zobowiązana jest zaplanować długookresowe zmiany i sukcesywne je wdrażać.

Jakie działania należy podjąć, aby przystosować szkoły i przedszkola do potrzeb osób niepełnosprawnych?

Wdrażanie zmian poprawiających dostępność budynków dla osób ze szczególnymi potrzebami jest stopniowe i wymaga opracowania planu ramowego określającego wszystkie działania niezbędne i możliwe do przeprowadzenia oraz planów rocznych zawierających konkretny wykaz zmian, które zostaną wprowadzone przez następny rok. Poniżej wymienione działania są priorytetowe, dlatego należy wdrożyć je w najbliższych latach.

1. Zapewnienie informacji na temat rozkładu pomieszczeń w budynku

W przestrzeni, po której mogą poruszać się osoby z niepełnosprawnościami (a szczególnie te z problemami ze wzrokiem) niezbędne jest wprowadzenie oznakowania ułatwiającego samodzielną orientację i poruszanie się po terenie obiektu. Posłużą do tego:

• Ogólny plan budynku

Ogólny plan budynku należy umieścić niedaleko wejścia (na przykład w recepcji) lub w miejscu występowania skrzyżowania. Konieczne jest wyszczególnienie na nim punktu „tu jesteś” oraz uwzględnienie oznakowania w języku Braille’a. Dodatkowo lub wymiennie należy posłużyć się w nim również oznaczeniem graficznym, czyli tak zwanymi piktogramami.

• Plany tyflograficzne

Plany tyflograficzne, inaczej dotykowe, to specjalne mapy stworzone dla osób niewidomych lub słabowidzących, które za pośrednictwem formy przestrzennej oraz opisów w alfabecie Braille’a przekazują informacje o planie budynku. Dodatkowo posiadają czytelne grafiki w kontrastowych kolorach.  Zaleca się umieszczanie ich wewnątrz budynku tuż przy wejściu, a powinny do nich prowadzić specjalne ścieżki dotykowe. Mogą one przyjmować formę instalacji w budynkach lub też schematów dostępnych w recepcji, które można wziąć ze sobą i zapoznać się z nimi w dowolnym czasie. Plany tyflograficzne są bardzo kosztowną inwestycją, dlatego zaleca się umieszczenie ich w placówkach, których rozkład pomieszczeń nie ulegnie zmianie co najmniej do 2030 roku.

• Elementy ułatwiające odnajdywanie drogi

Takiego typu oznakowanie należy uwzględnić w miejscach, gdzie następuje moment wyboru dalszej drogi (np. skrzyżowanie). W tych elementach ważne jest użycie kontrastowych kolorów w celu wyraźnego oddzielenia ścian od podłogi czy podkreśleniu różnicy w poziomach podłogi, aby ułatwić poruszanie się osobom słabowidzącym. Wcześniej wspomniane piktogramy oraz informacje w alfabecie Braille’a również należy umieścić w charakterystycznych miejscach budynku.

• Pętle indukcyjne

Pętle indukcyjne to uniwersalne systemy umożliwiające osobom z aparatami słuchowymi prawidłowe słyszenie w przestrzeni publicznej. Eliminują one zakłócenia akustyczne dzięki przekazywaniu pożądanego dźwięku bezpośrednio do aparatu słuchowego. Obszary, w których działa pętla indukcyjna powinny zostać stosownie oznaczone następującym piktogramem (zgodnym z ETSI EN 301 4622 (2000-03)):

2. Prawidłowe oznakowanie schodów oraz przeszkleń.

W budynkach użyteczności publicznej takich jak szkoły czy przedszkola schody powinny być oznaczone zarówno wizualnie poprzez kontrastowe zaznaczenie całej długości krawędzi stopni oraz poprzez zmianę ich faktury lub barwy. Natomiast w szklanych drzwiach bądź przegrodach należy unikać szkła refleksyjnego. Ich wolnostojące krawędzie wymagają widocznego, kontrastującego z otoczeniem oznaczenia, do którego należy użyć pasa ostrzegawczego. Pasy te powinny znaleźć się również na samej powierzchni szkła na dwóch wysokościach (ok. 135cm oraz 95cm od powierzchni podłogi). Dodatkowo należy oznaczyć trasę prowadzącą do miejsca przeszklenia za pomocą widocznych linii kierujących o odpowiedniej fakturze, które dedykowane są osobom słabo widzącym lub niewidomym.

3. Utworzenie oraz prawidłowe oznakowanie miejsc parkingowych dla osób o szczególnych potrzebach.

Zalecane jest, aby miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych znajdowały się w minimalnej możliwej odległości od wejścia do budynku, a ich nawierzchnia (w przypadku gdy jest utwardzona) powinna mieć namalowaną białą kopertę na niebieskim tle. Dodatkowo, miejsca te należy oznakować na dwa sposoby: pionowym znakiem z piktogramem pokazującym osobę na wózku inwalidzkim oraz znakiem poziomym z tym samym symbolem.

4. Zapewnienie wejścia do budynku psu asystującemu.

Obowiązkiem placówek jest umożliwienie psu asystującemu towarzyszenie osobie niepełnosprawnej podczas całego jej pobytu w obiekcie, gdy występuje taka potrzeba.
Oprócz dostępności budynków podczas codziennego użytkowania należy również zadbać o zaktualizowanie planu ewakuacji uwzględniającego procedury ewakuacyjne osób z niepełnosprawnościami. W zakresie ochrony pożarowej wymagane są następujące działania:

• Zastosowanie dźwiękowego systemu ostrzegawczego (DSO), który emituje sygnały głosowe wskazujące kierunek ewakuacji lub nadaje komunikaty informujące o położeniu wyjść ewakuacyjnych.
• Uwzględnienie w oznakowaniu elementów oświetlonych wewnętrznie w celu poprawy ich widoczności.
• Zastosowanie awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego, sygnalizatorów świetlnych oraz akustycznych.
• Pomalowanie drzwi ewakuacyjnych na dobrze widoczny, kontrastujący kolor, na przykład żółty.
• Montowanie piktogramów przekazujących informacje poprzez dotyk w miejscach łatwo dostępnych (poręcze lub narożniki ścian).

Dodatkowo, aby osoba o szczególnych potrzebach miała możliwość samodzielnie ewakuować się z budynku, droga ewakuacyjna powinna być wolna od wszelkich przeszkód.
Osoby niepełnosprawne codziennie napotykają wiele niedogodności, które nie dają im możliwości swobodnego poruszania się, dlatego też wprowadzanie w życie wspomnianych powyżej zmian które sprawią, że ich codzienne funkcjonowanie stanie się prostsze jest niezwykle istotne.
Nasi eksperci z Flame Protect wiedzą jak prawidłowo oznakować budynek użyteczności publicznej, aby umożliwić dostępność osobom z niepełnosprawnościami. Dodatkowo posiadają odpowiednie kwalifikacje do aktualizacji planów ewakuacji zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zachęcamy do kontaktu!
Zobacz również:

• Ocena ryzyka zawodowego – wymagania formalne
• Zabezpieczenie ogniochronne konstrukcji stalowych
• Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – co powinna zawierać?
• Analiza ryzyka zawodowego
• Projektowanie systemów oddymiania